越南的文工团来了!这帮这女兵敢不穿内衣训练
Кытай Норуотунай ?р?сп??бл?кэтэ 中华人民共和国 Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
?р?г?й ырыата: "March of the Volunteers" (义勇军进行曲) |
||||||
![]() |
||||||
Киин куората | Пекин | |||||
Largest city | Шанхай | |||||
Ил тыла | Кытай тыла (Мандарин тыла) |
|||||
Олохтоохтор ааттара | Кытайдар | |||||
Дьаhалтата | Биир партия дьаhалтата, социалист ?р?сп??б?л?кэ | |||||
- | Председатель | Си Цзиньпин | ||||
- | Премьер | Ли Кецян | ||||
- | Chairman of the Standing Committee | Чжан Дэцзян | ||||
- | Chief Grand Justice | Юй Чжэншэн | ||||
Историята | ||||||
- | Three Sovereigns and Five Emperors | c. 2852 BCE | ||||
- | Цин династия | c. 221 BC | ||||
- | Дьон ?р?сп??б?л?кэ тэриллибитэ | Алтынньы 1 1949 | ||||
Иэнэ | ||||||
- | Б?т?н | 9 598 086 km2 [d] or 9,640,821 km2[d] (3rd / 4th–disputed) 3 704 427 sq mi |
||||
- | Уу (%) | 2.8[c] | ||||
Олохтоохторо | ||||||
- | 2007 estimate | 1,321,851,888[c] (1st) | ||||
- | 2000 census | 1,242,612,226 | ||||
- | Олохтоох чи?э | 140/km2 (53rd) 363/sq mi |
||||
БИО (АКП) | 2007 estimate | |||||
- | Total | $7.043 trillion[1] (2nd) | ||||
- | Per capita | $5,300[2] (99th) | ||||
БИО (номинал) | 2007 estimate | |||||
- | Total | $3.42 trillion (4th) | ||||
- | Per capita | $2,800 (105th) | ||||
Дьини (2007) | 47.0[3] | |||||
КСИ (2007) | ▲ 0.777 (medium) (81st) | |||||
Валюта | Юань (CNY ) |
|||||
Кэм зоната | (UTC+8) | |||||
- | Сайы??ы кэм | not observed (UTC+9) | ||||
Ил домен | .cn[c] | |||||
Телефон кода | +86[c] |
Кытай (кытайдыы 中國, судургу кытайдыы 中国, пиньинь Zhōngguó, Джуо?гуо, ?орто дойду?, официаллык Кытай Дьон ?р?сп??б?л?кэтэ (кытайдыы 中華人民共和國, судургу кытайдыы 中华人民共和国, пиньинь Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó, Джуо?хуа Жэнмин Гуо?хэгуо) диэн Илин Азия дойдута. С??рбэ икки провинциялаах, биэс аутоном регионнаах, т??рт муниципалитеттаах уонна икки анал административнай регионнаах. Кытайга 1.3 миллиард киhи олорор (аан дойду дьонун 1/5). Сирин иининэн Кытай ???с миэстэ?э турар (Россия уонна Канада кэннилэриттэн).
Кытай Монголиялыын, Россиялыын, Хотугу Кэриэйэлиин, Вьетнамныын, Лаостуун, Мьянмалыын, Индиялыын, Непаллыын, Пакистанныын, Афганистанныын, Тадьикистанныын, Кыргызстанныын уонна Казахстанныын кэккэлэhэр. Кытай хоту ?тт?гэр далалар, тыалар уонна Гоби кумах куйаар баар, ар?аа Хималайа уонна Тэ?ри-Та? хайалара (Тыан-Шан, Та?ара-Хайа), со?уруу субтропик тыалар, илин Со?уруу кытай уонна Илин кытай бай?аллара бааллар. Бу бай?аллар кытылларыгар дойду дьонун улахан ?тт? олорор.
Кытай Дьон ?р?сп??б?л?кэтэ 1949 с. т?р?ттэммититтэн ыла салайар партиянан Кытай Коммунист партията буолар. Кытай Дьон ?р?сп??б?л?кэтэ конституциятынан, КДР - норуот демократ диктатуралаах социалист дойду буолар.
Аата
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Кытайдар бэйэлэрин дойдуларын Джуо?гуо (中國/中国, пиньинь: Zhōngguó), ол эбэтэр, ?орто дойду? дойду диэн аатыыллар. Маны тэ?э Кытай хас да атын ааттардаах: Джуо?-Хуа (中華/中华, zhōnghuá), Тыанся (天下, tiānxià, ол эбэтэр ?халлаан анна?), Хуа-Ся (華夏/华夏, huáxià, Кытай былыргы аата), Шэнджоу (神州, shénzhōu) уо.д.а.
Историята
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Былыргы Кытай цивилизацията т??ртэн тахса тыhыынча сыллаа?ыта ??скээбитэ. Онон, Кытай цивизилизацията - аан дойдуга баар саамай былыргыт цивилизациялартан биирдэстэрэ.
Кытай историятын периодизацията
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Кытай историческай наукатыгар ылыллыбыт кылгас хронологическай таблица
Сыллара | Дойду (династия) |
---|---|
Би?иги эрабыт иннинэ | |
2357 до н. э. — 2255 до н. э. | Яо ба?ылык |
2255 до н. э. — 2205 до н. э. | Шун ба?ылык |
2205 до н. э. — 1766 до н. э. | Ся династия |
1766 до н. э. — 1122 до н. э. | Ша? (Ин) династия |
1122 до н. э. — 247 до н. э. | Джоу династия |
246 до н. э. — 207 до н. э. | Чин династия |
206 до н. э. — 220 н. э. | Хан династия |
Би?иги эрабыт | |
220 — 264 | Вэй Династия, ?с Саарыстыба кэмэ |
265 — 420 | Дьин Династия (Ар?аа?ы Дьин: 265—316, Или??и Дьин: 317—420) |
420 — 479 | Со?уруу?у Су? Династия |
479 — 501 | Чи Династия |
502 — 556 | Ля? |
557 — 588 | Династия Тшэн |
581 — 618 | Династия Суй |
618 — 917 | Династия Та? |
907 — 959 | Биэс династия эпохата |
960 — 1279 | Династия Су? |
1280 — 1368 | Династия ?ан/??ан (монгол) |
1368 — 1644 | Династия Ми? |
1644 — 1911 | Династия Чи? (мандьу) |
1912 — 1949 (Тайбаа??а — били??и кэм?э дылы) |
Кытай ?р?сп??б?л?кэтэ |
С 1 октября 1949 | Кытай Дьон ?р?сп??б?л?кэтэ |
Дьоно
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Кытай - саамай элбэх ахсааннаах дьонноох сир шарын урдунэн. Кытайга 50-150 араас кыра уонна улахан омуктар олороллор. Уопсай ахсааннарын барыларын холбоон - 1,3 миллиард, онтон 1,2 миллиарда Кытай омугар тиксэр. Ону таhынан - Уйгуурдар, Даурдар, Кэриэйдэр, Маньчжурдар, Эбээннэр, Эбэнкилэр, Монгуоллар олороллор.
Ону таhынан элбэх кытай омуга тас дойдуларга олороллор. Саамай элбэх кытай - Канаада, АХШ, Тайбаан, Дьоппуон, Германия уонна Арассыыйа дойдутугар олороллор. Олору Хуацяо дииллэр.
Кытай саамай улахан ахсааннаах (нэ?илиэнньэ ахсаанын 92%) омугунан хань (кыт. 汉族, ханьцзу) буолар. Нуучча уонна саха тылыгар хань уонна кытайдар (китайцы) диэн биир ?йд?б?ллээхтэр. Маны та?ынан Кытайга 56 атын омук олорор, олору "кыра ахсааннаах омуктар" (кыт. 少数民族, шаошу миньцзу) диэн ааттыыллар.
Тыла
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Кытай тыла аан дойдуга баар саамай былыргы тыллартан биирдэстэрэ. У?ун историялаах буолан бу тыл кэнники хас да бэйэ бэйэлэриттэн ураты диалектарга арахсыбыта. Холобур, кантон уонна мандарин (путунхуа) диалектар бэйэ бэйэлэриттэн аа?л уонна немец тылын курдук уратылаахтар, ол и?ин хоту олохтоо?о со?уруу Кытай провинцияларыттан сылдьар ки?и са?атын ?йд?? суо?ун с?п. Сорох лингвистар кытай тылын диалектарын биир тыл группатыгар киирсэр араас тылларын курдук к?р?лл?р. Кытай диалектара бары биир былыргыттан ту?аныллар иероглифтарынан суруллар суруктаахтар.
Кытай Дьон ?р?сп??б?л?кэтэ официалык тылынан 1913 с. путу?хуа (кыт. 普通话,"норуот уопсай тыла") диэн кытай тылын хотугу диалегар ??скээбит тыл буолар. Кытай тылынан (бары диалектары холбоон) са?арар дьон аан дойдуга аахсаана 1 миллиартан тахса ки?и.
Кытайга олорор 56 атын омук бэйэлэрин тылларынан эмиэ са?араллар.
Экономиката
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Кэнники 30 сылларга КДР экономиката ?рдээн и?эр, 2009 с. Кытай экономиката аан дойдуга брутто ис о?о?угунан (БИО) АХШ уонна Дьоппуон кэнниттэн 3-с миэстэ?э турар. КДР БИО-та 2009 с. $5,02 трлн тэ?нэсбитэ. 2009 сыл муус устар - бэс ыйын кэмигэр бу к?рд?р??гэ Кытай Дьоппуону сиппитэ.
21-с ?йэ са?атыттан ыла Кытай космическэй уонна ядернай держава буолар. Чох, тимир, марганец, цинк, свинец, сурьма уонна вольфрам хостоо?унугар Кытай аан дойдуга бастыыр. Ону тэ?э аан дойдуга кокс, чугун, сталь, алюминий, цинк, олово, никель, телевизор, радио, мобильнай телефон, сууйар уонна тигэр массыына, велосипед, мотоцикл, ча?ыы, фотоаппарат, хлопок, шелк, цемент, атах та?а?а, эт, пшеница, ириис, хортуоска, табах о?о?уутугар бастыыр. Маны та?ынан аан дойду массыына о?о?уутугар Дьоппуон уонна АХШ кэнниттэн турар. Экспорт объемунан Кытай аан дойдуга 1-кы миэстэ?э турар.
Кытай та?ынаа?ы табаар эргиирэ 2018 сыл т?м?г?нэн 4,62 триллион долларга тиийбит, ол эбэтэр 12,6 %- нан ?рд?к, 2017 сылга тэ?нээтэххэ. "Кытайга о?о?уллубут табаар билигин аан дойду ?рд?нэн к?рс??н с?п; ХХ? ?йэ?э дойду ?аан дойду фабриката?буолбут. Аан дойдуга саамай улахан экспортер — Кытай экспорда бородууксуйа 100- тэн тахса к?р???н хабар. Кытайга фотоаппарат аан дойдуга атыыланар 50%, кондиционер 30%, массыына 25% сууйар массыына уонна бы?а холодильник 20 %- на о?о?уллар.
Ону та?ынан таможня статистика к?рд?р?р?нэн, Кытай номнуо элбэх сыл устата текстильнай о?о?уктары, та?а?ы, атах та?а?ын, ча?ы, велосипедтары, иистэнэр массыыналары уонна да атын ?лэлээх бородууксуйаны экспорга та?аараллар.
Кэнники 20 сыл устата Кытай компаниялара ?г?стэрэ бэлиэтэннилэр атыы- эргиэн дьиэтин кээмэйин улаатыннарыы рынок улаатан и?эр. Ол гынан баран, улам улахана суох производство ха?аайыттарыттан ордук инвестиция наадатын к?р?лл?р. дизайн уонна реклама. Сетевой агентстволар КНР- га улахан уопуттаах буолбуттар, оттон Кытай реклама компаниялара с?р?н куораттарга (Пекин), Шанхай, Гуанчжоу) конкуренна?ар бородууксуйаны биэриэхтэрин с?п. Эбиитин кинилэр дьиэ кэргэттэрэ эмиэ рынокка к?хт??хт?к ??рэтэллэр уонна кы?аллаллар. курэххэ бары событиелар баар буолуохтара. Куорат бары куораттарын уулуссаларыгар ас-??л кэккэлэ?э эдэр дьон сылдьар "рекламнай агентство" дьо?ус ма?а?ыыннары к?рс??ххэ с?п люди с достаточным знанием понятой ПО 300 юаней (45$) к?л??с " баннер.[4]
КНР саамай тутаах эргиэн партнера 2014 сыллаахха Кытай таможнятын дааннайынан (товароборот — 600 млрд доллар) уонна АХШ (521 млрд доллар). 2000-2012 СС. АХШ экспорга 16,2 млрд доллартан 110,5 млрд долларга тиийэ улааппыт,оттон ???э ааттаммыт импорт 100,0 млрд доллартан 425,6 млрд долларга тиийэ. Америка экспортарын с?р?н ыстатыйалара (2012 сыл — скобкаларга бу табаар сыанатын ыйыллыбыт: севые бобы (14,9), гражданскай самолеттар, двигателлэр, оборудование уонна кинилэр чаастара (8,4), легковой массыыналар (5,7), алтан (4,4), полупроводниктар (3,9). Кытай экспорда штакка компьютернай оборудованиенан туруоруллубута (2012 сылга КНР- ка киллэриллибит компьютернай оборудованиетыттан 62,2 %- на АХШ- ка киллэриллибит компьютернай оборудованиетыттан).
Кытай эмиэ Европа уонна Россия рыноктарыгар улахан оонньооччунан буолла.
2004 сылга тас эргиэн кээмэйэ 850 млрд доллартан куо?арда.
2008-2012 Сс. Кытай нефть бородууктатын эмискэ элбэтэн (180,4 м?л. тоннаттан 273,8 м?л. тонна?а диэри), чох (41 м?л. тоннаттан 289 м?л. тонна?а диэри), айыл?а га?а (3,3 м?л. тоннаттан 30,3 м?л. тонна?а диэри), тимир рудата (444 м?л. тоннаттан 720 м?л. тонна?а диэри).
Кытай та?ынаа?ы табаар эргиирэ 2018 сыл т?м?г?нэн 4,62 триллион долларга тиийбит, ол эбэтэр 12,6 %- нан ?рд?к, 2017 сылга тэ?нээтэххэ. "Кытайга о?о?уллубут табаар билигин аан дойду ?рд?нэн к?рс??н с?п; ХХ? ?йэ?э дойду ?аан дойду фабриката?буолбут. Аан дойдуга саамай улахан экспортер — Кытай экспорда бородууксуйа 100- тэн тахса к?р???н хабар. Кытайга фотоаппарат аан дойдуга атыыланар 50%, кондиционер 30%, массыына 25% сууйар массыына уонна бы?а холодильник 20 %- на о?о?уллар.[5]
??рэх
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]?рд?к ??рэх
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Кытайдар ?рд?к ??рэх кы?алара Азия басты?нарынан аа?ыллаллар. Кинилэртэн элбэх бэриллибит дипломнар Европа?а уонна Америка?а ?рд?кт?к сыаналаналлар. Кытай салалтата национальнай ?рд?к? оскуолатын сайыннарыыга олус элбэ?и о?орор. Билигин Кытай ?рд?к ??рэ?ин кы?аларын улахан ?тт? библиотекалары, музейдары уонна аныгылыы лабораториялаах улахан технологическай научнай комплекстар. Университекка лекциялары аа?арга аан дойду басты? профессордарын ?г?ст?к ы?ыраллар. Кытай ?рд?к ??рэ?ин кы?аларыгар омук дьонун тардыы улахан оруолламмыта. Ону тэ?э, кыраныысса тас ?тт?гэр гражданнар тахсыылара улахан оруоллаах — 2011 сылга кыраныысса та?ыгар 1,44 м?л. Кытай устудьуона ??рэммитэ.
Кытайдар ?рд?к ??рэх кы?алара бары категорияларыгар араарыллан, ??рэх прести?ыттан уонна хаачыстыбатыттан к?р?н хас да категория?а араарылыннылар. Университекка киирэргэ бэлэмнэнэр оскуолалар биир кэлим экзамен туттараллар, т?м?г?н киин оскуола устун сыаналыыллар. 2010- с сыллар са?аланыыларыгар КНР ?рд?к ??рэ?ин кы?аларын устудьуоннара бары ??рэххэ киириэхтээхтэр этэ,оттон выпускниктар ?ллэриллиэхтээхтэр (?лэ контрагын т??эрсибит эрэ дьон, ?лэ миэстэтин бэйэтэ талар кыахтара суох) .
Правительство чаа?ынай ??рэх тэрилтэлэрин ?й??р. Бастакы ?чаа?ынай ??рэ?и к???л??р ту?унан сокуон " бала?ан ыйын 1 к?н?ттэн 2003 с. к????гэр киирбитэ. 2004 сыл б?т??тэ 70 ты?ыынчаттан тахса чаа?ынай оскуола араас тииптээх уонна та?ымнаах, уопсай контингеннаах 14,16 м?л?й??н ??рэнээччи, ол и?игэр 1279 чаа?ынай ?рд?к ??рэх заведениелара уопсай контингеннаах 1,81 м?л?й??нтэн тахса устудьуон баар. Чаа?ынай ??рэх Кытай ??рэ?ириитин секторын а?арыттан ордуга ылар.
Кытайга саамай ирдэбиллэринэн маннык идэлэр буолаллар: компьютернай технологияларга уонна программалаа?ы??а специалистар, менеджердэр, бухгалтердар уонна аналитиктар, уобалас специалистара, маркетологтар, юристар, адвокаттар, тылбаасчыттар, инженердэр[6]
Эбии маны к?р
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Бы?аарыылар
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]- ↑ CIA World Factbook[GDP PPP Rankings]
- ↑ CIA World Factbook[GDP PPP Per capita Rankings]
- ↑ CIA World Factbook[Gini rankings]
- ↑ Кытайга реклама уонна маркетинг уратылара
- ↑ Таможня о?о?уулаах Кытайтан табаары тиэйии Архыыптаммыт 2022, Бэс ыйын 28 к?н?гэр.
- ↑ Кытайга саамай ирдэнэр идэлэр
|